Ủy thác đầu tư Chứng Khoán là gì? Có nên ủy thác? Quy định Mẫu hợp đồng

Ủy thác đầu tư Chứng Khoán là gì? Có nên ủy thác? Quy định Mẫu hợp đồng như thế nào? uỷ thác đầu tư chứng khoán (cổ phiếu) là một trong những ngành nghề đăng ký kinh doanh của doanh nghiệp, tuy nhiên hiện nay pháp luật Việt Nam chưa quy định cụ thể về “uỷ thác đầu tư chứng khoán (cổ phiếu)” là gì. Video: Hoa hậu Mai Phương Thúy chơi chứng khoán như thế nào?

Ủy thác đầu tư Chứng Khoán hoạt động ra sao?

Về uỷ thác đầu tư chứng khoán (cổ phiếu), trên hoạt động thực tiễn hiện nay, bên giao vốn A gọi là bên uỷ thác, bên nhận vốn B gọi là bên nhận uỷ thác.

Akira Lê nói một cách dễ hiểu là: A giao tiền cho B đầu tư, nếu lãi thì ăn chia 80:20, nếu lỗ thì hầu hết các trường hợp là A chịu. B gần như an toàn 100%.

Thắng thì chia tiền, thua thì… ráng chịu

Hợp đồng ủy thác giữa nhà đầu tư và broker chủ yếu làm bằng… miệng nên khi xảy ra tranh chấp, mâu thuẫn thì phần thiệt thuộc về nhà đầu tư. Theo các chuyên gia, Luật chứng khoán cấm các hành vi ủy thác, nhưng vì lợi nhuận kết xù, nhiều công ty chứng khoán “thả cửa” cho nhân viên thực hiện.

Video: Cần tối thiểu bao nhiêu tiền để đầu tư chứng khoán?

Anh Hoàng Mai Dũng, giám đốc doanh nghiệp và là nhà đầu tư chứng khoán lâu năm, cho biết, trước đây do quá bận, không có thời gian theo dõi thị trường nên anh ủy thác tài khoản cho broker tên T. Anh Dũng rút tạm một tỷ đồng từ công ty chứng khoán cũ để chuyển về công ty chứng khoán của T. Sau đó, anh làm hợp đồng “miệng” ủy thác cho T. đầu tư giùm, nếu có lời phải chia cho T. 20% trên tổng số lợi nhuận và sẽ rót thêm vốn cho T. đầu tư, còn lỗ thì… tự chịu.

Nội dung cơ bản của uỷ thác đầu tư chứng khoán (cổ phiếu) là bên nhận uỷ thác sẽ nhân danh chính bản thân mình thực hiện các hoạt động đầu tư và nhận khoản phí uỷ thác, bên uỷ thác phải trả phí và chịu mọi rủi ro về kết quả thực hiện hoạt động đầu tư.

Hiện nay, hoạt động uỷ thác đầu tư chứng khoán (cổ phiếu) chỉ được quản lý và kiểm soát chặt chẽ như trong lĩnh vực chứng khoán, quản lý quỹ, còn lại các hoạt động nhận uỷ thác đầu tư chứng khoán (cổ phiếu) của các doanh nghiệp đều lỏng lẻo.

Video: Bí quyết chọn lọc mã cổ phiếu tốt để đầu tư dài hạn

Có nên Ủy thác đầu tư Chứng Khoán hay không?

Trong vụ vỡ nợ của Huỳnh Thị Huyền Như (Hà Nội), bà Như đã dùng các công ty “sân sau”… để ký hợp đồng uỷ thác đầu tư chứng khoán (cổ phiếu) nhằm huy động vốn, sau đó lại chuyển toàn bộ số tiền về doanh nghiệp của bà Như (doanh nghiệp nhận vốn đầu tư). Với hình thức hợp đồng uỷ thác đầu tư chứng khoán (cổ phiếu) và kẽ hở của các ngân hàng đã giúp bà Như huy động lên tới hàng ngàn tỉ đồng rồi chiếm đoạt. Hậu quả là các nhà đầu tư trót giao vốn uỷ thác đầu tư chứng khoán (cổ phiếu) trắng tay.

Anh Dũng kể, broker này “hót” rất hay rằng giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, có nhiều mối quan hệ thâm tình với các VIP nên “sở hữu” nhiều thông tin “mật”, việc “lướt sóng” để kiếm lời 50 – 70% trong vài tháng là chuyện bình thường. Thế nhưng, một tỷ đồng mà anh Dũng ủy thác cho T. đầu tư, sau hơn 5 tháng đã thâm hụt đến… 150 triệu đồng. Theo anh Dũng, “đầu tư lời, lỗ là chuyện bình thường nhưng lỗ một cách phi lý, thua trong khi thị trường đang đi lên là khó chấp nhận”.

Video: Cách mua cổ phiếu VinGroup (VIC)

Sau khi mất tiền oan, anh Dũng quyết định tự đầu tư, rút quyền ủy thác của T. Vì bận nên nhà đầu tư này không thể “lướt sóng” nên mua những cổ phiếu tốt để đầu tư lâu dài. Thế nhưng, ngày 23/12, tình cờ kiểm tra tài khoản thì 10.000 cổ phiếu TTF (gỗ Trường Thành) của anh biến mất, thay vào đó là cổ phiếu TAC (dầu Tường An). Tại thời điểm đó, thị trường đang trên đà tăng và TTF liên tục tăng trần. Hỏi ra mới biết T. nhận định giá TAC dưới 24.000 đồng một cổ phiếu là rất hấp dẫn nên bán TTF để mua TAC… giùm anh.

Video: Hướng dẫn cách phân tích cơ bản chứng khoán Việt Nam

Tháng 5.2011, tổng công ty cổ phần bia – rượu – nước giải khát Sài Gòn (Sabeco) khởi kiện công ty cổ phần quản lý Tương phản và cộng sự Việt Nam (C&P) tại toà án nhân dân thành phố Hà Nội về việc vi phạm các thoả thuận trong hợp đồng uỷ thác đấu giá cổ phiếu PVI và PV Trans. Thắng thua chưa thấy nhưng Sabeco cũng chịu đủ các thiệt hại về mình.

Hiện nay có rất nhiều công ty đang huy động vốn thông qua các hợp đồng uỷ thác đầu tư chứng khoán (cổ phiếu), hợp đồng uỷ thác giao dịch, hợp đồng uỷ thác quản lý… cam kết với mức lãi cao, bên uỷ thác không phải chịu các khoản lỗ nhưng bên nhận uỷ thác có vốn điều lệ vài tỉ đồng, năng lực tổ chức kinh doanh yếu, không có cơ chế kiểm soát,… nhưng lại có thể huy động vài trăm tỉ là những cảnh báo trước về rủi ro và mức độ nghiêm trọng nếu xảy ra.

Video: Top 10 mã cổ phiếu mạnh (giá tăng trưởng, thanh khoản cao)

TS Lê Thẩm Dương, Trưởng khoa quản trị kinh doanh Trường đại học Ngân hàng TP HCM, liệt kê các rủi ro từ hình thức ủy thác đầu tư như rủi ro về pháp lý, về mục đích sử dụng vốn ủy thác, về năng lực của người nhận ủy thác, tài chính của bên nhận ủy thác không đảm bảo.Trong tình hình kinh tế khó khăn hiện nay, các công ty lớn, có nhiều năm kinh nghiệm cũng dễ dàng thua lỗ thì việc đầu tư để có được lãi suất 2-3%/tháng là chuyện không tưởng. “Khung pháp lý cho hoạt động ủy thác đầu tư của chúng ta còn thiếu và lỏng lẻo. Hoạt động của các công ty đầu tư tài chính dường như thiếu sự kiểm soát của các cơ quan chức năng. Vì vậy, bản thân người dân phải tự mình nâng cao cảnh giác trước những hiện tượng bất thường như trên, nhất là những chuyện cam kết lãi suất cao để tránh rủi ro mất tiền”, TS Dương nói.

Vì sao cần thận trọng với Ủy thác đầu tư ?

Chị Thắm, một nhân viên môi giới bất động sản, cũng rất bức xúc khi tài khoản mình “bỗng nhiên mất sạch cổ phiếu cũ, thay vào đó là các cổ phiếu mới”. Nhà đầu tư này cho biết, chị chỉ nhờ broker tên Hiệp cập nhật thông tin, đặt lệnh, tư vấn, còn việc mua bán mã nào do chị quyết định. Nhưng thời gian qua, Hiệp liên tục vào tài khoản để tự mua, bán làm chị lỗ nặng. Chị Thắm dự định kiện nhưng Hiệp liên tục năn nỉ “không phải cố tình mà do quản lý quá nhiều tài khoản với 15 tỷ đồng nên “đánh đồng” bán cùng bán, mua cùng mua”.

Bị hấp dẫn bởi lãi suất cao, nhiều người gom tiền từ người thân, bạn bè đến ủy thác đầu tư tài chính tại HGI chi nhánh miền Nam. Nay quá hạn mà chưa được thanh toán, lo mất tiền họ đã làm đơn kêu cứu gửi đến cơ quan chức năng.

Chị Hương Trà ngụ tại quận Gò Vấp cho biết, tháng 6 vừa qua, Công ty cổ phần Đầu tư Tài chính Hà Nội Vàng (HGI) thành lập chi nhánh miền Nam đặt tại TP HCM. Chị xin vào làm nhân viên và được biết đơn vị này có chính sách nhận ủy thác đầu tư với lãi suất 2,5-3% một tháng.

Theo chị, một phần thấy lãi suất cao, phần khác lại tin tưởng công ty nên chị đã về vận động người thân quen, bạn bè được số tiền 100 triệu đồng mang đến gửi. Hợp đồng ủy thác đầu tư của chị ký với HGI ngày 24/7, thời gian 2 tháng, số tiền ủy thác là 100 triệu đồng, lãi suất 3% mỗi tháng.

Có thể nói, rủi ro lớn nhất trong hợp đồng uỷ thác đầu tư chứng khoán (cổ phiếu) là thiếu cơ chế kiểm soát năng lực quản lý, không tách bạch nguồn vốn đầu tư, từ đó dẫn đến môi trường cho các hoạt động chiếm dụng vốn, lừa đảo, lạm dụng tín nhiệm… Do thiếu các quy định pháp luật về hoạt động uỷ thác đầu tư chứng khoán (cổ phiếu) nên không tạo ra một hành lang pháp lý điều chỉnh các quan hệ này; tạo ra những tiêu cực ảnh hưởng đến chính sách tiền tệ của Nhà nước và là mảnh đất cho các cá nhân lợi dụng để lừa đảo chiếm đoạt.

Pháp luật Việt Nam chưa quy định cụ thể và bộ luật Dân sự cũng không có quy định nào về hoạt động “uỷ thác đầu tư chứng khoán (cổ phiếu)”, do vậy khi xảy ra tranh chấp giữa các bên sẽ căn cứ các quy định của hợp đồng và áp dụng tương tự pháp luật để giải quyết. Như vậy, bên uỷ thác sẽ gặp nhiều bất lợi và thua thiệt vì pháp luật không có các quy định bảo vệ họ trong các quan hệ này.

Luật sư Trần Minh Hải, Giám đốc điều hành Công ty Luật ngân hàng-chứng khoán-đầu tư (Basico), cũng cho rằng trong tình hình hiện tại việc đưa tiền cho các công ty nhận ủy thác là không nên. Người dân nên lựa chọn sự an toàn là trên hết chứ không phải chọn theo mức lợi nhuận cao. Trường hợp ủy thác đầu tư vào các công ty quản lý quỹ thì khách hàng phải được công khai danh mục đầu tư vào đâu, khi nào… Trong những trường hợp bên ủy thác đầu tư tài chính không nhận lại được tiền, có thể khởi kiện khẩn cấp ra tòa. Khi đó có thể yêu cầu tòa án phong tỏa tài sản của công ty để sau đó phân định trách nhiệm và trả lại tiền cho người ủy thác. Tuy nhiên, nếu công ty đã bị mất khả năng thanh khoản hay nói cách khác sắp phá sản thì khả năng mất trắng của người ủy thác là hoàn toàn có thể xảy ra.

Tuy nhiên, việc đầu tư không hẳn lúc nào cũng có lợi nhuận, và khó đạt được mức lợi nhuận quy định trong hợp đồng, bên uỷ thác đầu tư chứng khoán (cổ phiếu) còn phải chịu thêm các rủi ro khác như bên nhận uỷ thác đầu tư phá sản thì bên uỷ thác cũng chỉ được xem là một chủ nợ và có nguy cơ mất trắng. Đối với bên nhận uỷ thác đầu tư là cá nhân thì mức độ rủi ro và số vụ chiếm dụng vốn, lừa đảo, lạm dụng tín nhiệm… xảy ra còn cao hơn.

Do đó, người dân cần phải xem xét kỹ trước khi tham gia các hợp đồng uỷ thác đầu tư chứng khoán (cổ phiếu), giao vốn… cho các doanh nghiệp nhận uỷ thác đầu tư chứng khoán (cổ phiếu); cần kiểm tra ngành nghề đăng ký kinh doanh, vốn điều lệ, năng lực, hoạt động kinh doanh … để phòng tránh những rủi ro cho chính mình.

Một chuyên gia tài chính ngân hàng khác nhận xét: “Đôi khi các công ty nhận ủy thác đầu tư cổ phiếu chỉ có vốn điều lệ vài tỷ đồng, năng lực tổ chức kinh doanh yếu kém, thiếu cơ chế kiểm soát nhưng lại có thể huy động vốn ủy thác đầu tư chứng khoán lên đến vài trăm tỷ đồng. Đây là những rủi ro có thể nhìn thấy trước và khả năng không thể chi trả lại là điều đã xảy ra nhiều. Ngay cả bộ luật Dân sự cũng không có quy định nào về hoạt động ủy thác đầu tư. Vì vậy, khi xảy ra tranh chấp các bên sẽ căn cứ các quy định của hợp đồng và áp dụng tương tự pháp luật để giải quyết. Bên gửi tiền ủy thác có thể gặp nhiều bất lợi và thua thiệt”.

Trước sự phát triển kinh tế và thực trạng hiện nay, cần xây dựng và hoàn thiện một chế định pháp lý về quan hệ uỷ thác đầu tư tài chính nói chung và uỷ thác đầu tư chứng khoán (cổ phiếu) riêng để tạo ra một khung pháp lý điều chỉnh các hoạt động trên.

http://vietstock.vn/PrintView.aspx?ArticleID=204378 , http://kinhdoanh.vnexpress.net/tin-tuc/vi-mo/can-trong-voi-hoat-dong-uy-thac-dau-tu-2723653.html , http://kinhdoanh.vnexpress.net/tin-tuc/chung-khoan/nhieu-rui-ro-khi-uy-thac-dau-tu-2728441.html , http://www.taichinhdientu.vn/tai-chinh-247/lo-nang-vi-uy-thac-dau-tu-73654.html